Iziphumo ezinobungozi zobisi lwesoya
Ubisi lwesoya yeyona ndlela idumileyo yobisi esetyenziswa ngabanye ukuthatha iprotheyini kunye nekhalsiyam kwaye ithandwa kakhulu phakathi kwezilwanyana ezitya inyama kunye nabantu abangadibaniyo nobisi lwezilwanyana.
Nangona kunjalo, kufuneka kulumke xa usebenzisa ubisi lwesoya kakhulu.
Ukungalungi okuqhelekileyo kobisi lwesoya kukuba luqukethe amanqanaba aphezulu ezinto ezithintela ukugaya, njenge-phytic acid kunye ne-vitinate.
Ezi zinto zinokuchaphazela amandla omzimba okufunxa ezinye izondlo ezifana nentsimbi, izinc, necalcium.
Ukongezelela, ubisi lwesoya luqulethe i-phytoestrogens, iikhompawundi ezifana ne-hormone ye-estrogen yabasetyhini.
Izixa eziphakamileyo ze-phytoestrogen emzimbeni zinokukhokelela kwiziphumo ezibi ezinokuthi zibekho njengengozi eyongeziweyo yesifo sentliziyo kunye nomhlaza wamabele.
Inyaniso yokuba ezinye iintlobo zobisi lwesoya zinokuqulatha izongezo ezifana neswekile esulungekileyo, iziqholo ezenziweyo kunye neziphuculisi zencasa nazo kufuneka zingahoywa.
Ukusebenzisa izixa ezikhulu zezi zinto kunokukhokelela ekwandeni kweekhalori kunye nomngcipheko okhulayo wesifo seswekile kunye nokutyeba.
Ngaba ubisi lwesoya luchaphazela iihomoni?
Ukutya i-soy kuchaphazela ukulinganisela kwamahomoni kumzimba wesetyhini, ngakumbi iihomoni ezinxulumene ne-ovulation.
Xa usitya i-soy, iyanciphisa ukuveliswa kunye nokuchumisa kwamaqanda ngokunciphisa i-hormone ye-FSH.
Iimbotyi zesoya kunye nobisi lwesoya ziqulethe ipesenti ephezulu yeekhompawundi zezityalo ezibizwa ngokuba yi-isoflavonoids, ezineziphumo ezifanayo ne-hormone ye-estrogen.
Akucaci ukuba ngaba kukho imiphumo emibi yokondla abantwana abangamadoda ubisi lwe-soy oluqulethe iihomoni zabasetyhini, kwaye oku kunokuba nemiphumo eyingozi ekukhuleni ngokwesondo kwixesha elizayo.
Olunye uphando lubonisa ukuba ukusebenzisa ubisi lwesoya ngexesha lokuya exesheni kunokubangela ingozi.
Nangona kunjalo, kukho ukungabikho kophando olubonisa umphumo othe ngqo weembotyi zesoya kunye nobisi olukhutshwa kuzo kumjikelo wokuya exesheni komfazi.
Ngokuqhelekileyo, iimveliso zeembotyi zesoya, ngakumbi ubisi, zineempembelelo ezifana ne-phytoestrogen ye-estrogen.
Ke, ubisi lwesoya lunokudlala indima ekulawuleni iziphumo ze-estrogen emzimbeni, kunye neziphumo ezilungileyo nezibi.
Ngenxa yesi sizathu, ubisi lwesoya luthathwa njengento enefuthe lehomoni emzimbeni.
Ngokubanzi, uphando olongezelelweyo luyafuneka ukucacisa ngokucacileyo imiphumo yeembotyi zesoya kunye neemveliso zesoya kwiihomoni.
Nangona kunjalo, kunokuthiwa kwinqanaba elithile ukuba ukutya ubisi lwesoya rhoqo kunokuba negalelo ekulawuleni nasekulinganiseni amahomoni emzimbeni, kodwa ukusebenzisana okupheleleyo kwezi ziphumo kusafuna uphononongo oluqhubekayo kunye nophando.
Ngaba ubisi lwesoya buqaqambisa ubufazi?
Ubisi lwe-soy luyimveliso ethandwa kakhulu, kwaye izibonelelo zayo kunye nefuthe kwimbonakalo yabasetyhini ziye zafundwa.
Enye yeenzuzo ekukholelwa ukuba ubisi lwesoya lunegalelo kukwandisa ubukhulu besifuba, iimpundu, kunye neempundu, ngenxa yesiphumo salo ekwandiseni ukukhuselwa kweehomoni zabasetyhini kumzimba womfazi.
Ubisi lwesoya lunento eyaziwa ngokuba yi-isoflavones, efana nehomoni ye-estrogen yabasetyhini.
Uphononongo oluninzi lwenziwe ukuphonononga uncedo lwale nto, kodwa kukho ukuphikisana kwiziphumo ezithathwe kolu phando.
Nangona kunjalo, abanye bakholelwa ukuba ukutya ubisi lwesoya okanye ezinye iimveliso zesoya kunokunceda ukuthomalalisa iimpawu zokuya esikhathini.
Nangona kunjalo, abanye oogqirha kunye nophononongo lubonisa ukuba ubisi lwesoya alunyusi ubungakanani besifuba, iimpundu kunye neempundu, kwaye ukusebenza kwayo ekufumaneni ubunzima ngokubanzi akuzange kungqinwe.
Noko ke, ubisi lwesoya lusenokongeza ubufazi kunye nomtsalane kumzimba webhinqa, njengoko lufak’ isandla ekwandiseni iindawo ezifihlakeleyo ezifana namabele, iimpundu namathanga, yaye oku koko kuboniswa luhlolisiso oluthile.
Ngaba ubisi lwesoya landisa ubungakanani bebele?
Abanye bathi ubisi lwesoya luqulethe izinto ezinceda ukwandisa ukukhutshwa kwehomoni yabasetyhini kumzimba womfazi, nto leyo ekhokelela ekwandeni kobukhulu bamabele, iimpundu, neempundu.
Akukho bungqina besayensi bokuxhasa ukusebenza kobisi lwesoya ekwandiseni ubungakanani bebele okanye nayiphi na enye inxalenye yomzimba.
Ngokuchaseneyo, iimbotyi zesoya ngokwendalo ziqulethe iikhompawundi ezinokuthi zibe negalelo ekulawuleni amahomoni kunye nokugcina impilo yebele.
Ukongezelela, kufuneka kukhunjulwe ukuba ubisi lwe-soy alukho kuphela oluqulethe ezi zixhobo.
Kuninzi okunye ukutya okunesoya, okufana neyogathi nezinye iimveliso zobisi, itofu, imiso, neesosi zesoya.
Zonke ezi ziqulethe iikhompawundi ezifana nehomoni, kodwa azithethi ukuba zikhokelela ekwandeni kobukhulu bebele.
Ngaba ubisi lwesoya lunceda ukufumana ubunzima?
Kukho ulwazi oluninzi olubonisa inzuzo yobisi lwesoya ekufumaneni ubunzima.
Ubisi lwesoya sisiselo esisebenzayo sokuzuza ubunzima kuba luphezulu kwiprotheyini kunye nefayibha, nto leyo eyenza ukuba ilungele abantu abafuna ukonyusa ubunzima bomzimba.
Iimveliso zeSoy ngokubanzi ziqulethe umxholo weprotheyini ephezulu, kwaye oku kunceda ekwandiseni ubunzima bemisipha.
Ukongeza, ubisi lwesoya luqulethe ipesenti ephezulu yamafutha, anceda ekufumaneni ubunzima kubasetyhini kunye namadoda, kwaye inokunyusa ubukhulu besifuba, iimpundu, kunye nobukhulu besidlele ngokunjalo.
Olunye uphononongo lubonisa ukuba ukutya ubisi lwesoya rhoqo ecaleni kokuzilolonga kunokunceda ukwandisa ubunzima bezihlunu, kwaye oko kwandise ubunzima.
Kodwa kubalulekile ukuqaphela ukuba iziphumo zezi zifundo zinokulinganiselwa kwaye zifuna uphando olongezelelweyo ukuqinisekisa ukunyaniseka kwazo.
Nangona kunjalo, abanye abantu bacebisa ukuba ukusebenzisa ubisi lwesoya ukufumana ubunzima kunokusebenza, njengoko bekholelwa ukuba kunokuchaphazela ukulingana kwehomoni emzimbeni kwaye ngaloo ndlela kube negalelo ekufumaneni ubunzima.
Nangona kunjalo, uphando oluninzi lusafuneka ukuqinisekisa esi siphumo kunye nokusifunda ngokubanzi.
Mangaphi amaxesha ndisela ubisi lwesoya ngeveki?
Ubisi lwesoya luyindlela enempilo kwaye enenzuzo kubantu abaninzi.
Ngokubanzi, kucetyiswa ukuba usele ikomityi enye yobisi lwesoya yonke imihla ukwenza uninzi lweenzuzo zayo.
Ngokuqinisekileyo, ubisi lwesoya lunokutyiwa rhoqo ngaphezu kweveki enye ukuba lufunwa.
Kodwa kungcono ukuthobela iingcebiso zeengcali zempilo kwaye ujongane nalo mbandela ngendlela elungeleleneyo nefanelekileyo kwiimfuno zomzimba wakho.
Ngaba ubisi lwesoya lubangela ukuqunjelwa?
Ubisi lwesoya lunokubangela i-flatulence kwabanye abantu.
Iimbotyi zesoya, eyona nxalenye yobisi lwesoya, ngumthombo otyebileyo weswekile yendalo efumaneka kubisi.
Ezi mbotyi zikhanywa koomatshini bokushicilela abakhethekileyo ukuze kutsalwe iswekile ekuzo.
Kuyaziwa ukuba ukutya isixa esikhulu seswekile kunokukhokelela kwi-flatulence kunye nokwakhiwa kweegesi kwinkqubo yokugaya.
Ngaphaya koko, ubisi lwesoya lunokubangela iziphumo ebezingalindelekanga zesisu ezifana nokuqhinwa, ukuqunjelwa, kunye nesicaphucaphu kwabanye.
Ukungaguquguquki komzimba okubandakanya irhashalala eluswini kunokwenzeka nakwabanye abantu.
Ngaba ubisi lwesoya lunciphisa iihomoni zamadoda?
Kukho ubungqina obuncinane bokuxhasa ingcamango yokuba ubisi lwesoya lunciphisa ihomoni yamadoda, i-testosterone.
Uphononongo lubonisa ukuba ukutya nayiphi na imveliso eyenziwe kwiimbotyi zesoya ngokubanzi kunokunciphisa amanqanaba ehomoni yamadoda kunye nefuthe lawo kwisakhono samadoda ngokwesondo.
Nangona kunjalo, kufuneka kuqatshelwe ukuba ezi zifundo zisephantsi kwengxoxo kwaye akukho datha ethembekileyo neyaneleyo yokuqinisekisa ngokuqinisekileyo obu budlelwane.
Ukongezelela, isixa sesoya esicetyiswayo ukuba sisetyenziswe imihla ngemihla ukugcina impilo yabantu ayikacaciswanga ngokucacileyo.
Kuyaziwa ukuba ukwanda kwe-estrogen emzimbeni, nokuba ivela kwimithombo yezityalo ezifana neembotyi zesoya okanye ezinye, kunokubangela iingxaki zempilo, ngakumbi kubantu abanezifo ezithile ezifana nokuhluleka kwezintso.
Ngaba ukusela ubisi lwesoya yonke imihla kuyingozi?
Ukusela ubisi lwesoya yonke imihla akuyongozi.
Ukutya okuphakathi kobisi lwesoya ngexabiso elifanelekileyo kuyakhuthazwa ukuze kuxhamle impilo.
Nangona kunjalo, kufuneka kubekho isilumkiso esincinci kwaye ungagqithisi.
Kuba ukuba ubisi lwesoya lusetyenziswa kakhulu, oku kunokukhokelela ekulibazisekeni ukuzala.
Kulungile ukunciphisa ukuthathwa kobisi lwesoya ukuya kwiikomityi ezi-1 ukuya kwezi-2 ngosuku ukunqanda iziphumo ebezingalindelekanga ezifana nokuqunjelwa, igesi, kunye ne-flatulence.
Kwelinye icala, kukholelwa ukuba ukutya ubisi lwesoya ngomlinganiselo ophakathi kunegalelo kumngcipheko ophantsi womhlaza wamabele, ngakumbi uhlobo lomhlaza onxulumene namanqanaba e-estrogen.
Ubisi lwesoya lukwachazwa njengendima enokubakho ekuthinteleni intliziyo kunye nesifo se-arterial kuba iqulethe i-unsaturated fats, i-selenium, kunye ne-isoflavones.
Ukutya ubisi lwesoya ngobuninzi kunokukhokelela kwiingxaki zempilo kunye ne-thyroid gland kubasetyhini, okwandisa ukuphazamiseka kwezempilo kwiinkqubo ezahlukeneyo zomzimba.
Ngoko ke, kubalulekile ukuba ubisi lwe-soy lusetyenziswe ngokumodareyitha ngokweengcebiso ezifanelekileyo zokusetyenziswa.
Ubisi lwesoya lunokubangela iziphumo ebezingalindelekanga ezingephi ezifana nokuqunjelwa, ukuqunjelwa, kunye nesicaphucaphu.
Isenokubangela ukuba umntu angaguquki njengokurhawuzelelwa nokurhawuzelelwa.
Ngaba ubisi lwesoya lubangela i-polycystic ovary syndrome?
I-Polycystic ovary syndrome yingxaki yehomoni echaphazela abafazi, ibangela iimpawu ezininzi, kubandakanywa ukwanda kwe-secretion ye-hormone yesilisa kunye nokwakhiwa kwamaqanda amaninzi enza ama-cysts kwi-ovari.
Iphakamise imibuzo malunga nokuba ukutya ubisi lwesoya kunokunxulunyaniswa nesi sifo.
Nangona kunjalo, kukho izilumkiso kunye nokukhathazeka malunga nokutya ubisi lwe-soy kubasetyhini abane-PCOS.
Abanye abantu baye baxela ukuba ukutya ubisi lwesoya kunokonyusa izehlo ze-cysts kwaye kuchaphazele amahomoni.
Nangona kunjalo, kukho uphando olutsha lwesayensi olupapashwe kwi "Daily Mail" eqinisekisa ukuba ukusela ubisi lwesoya kunokukhusela abafazi kwi-polycystic ovary syndrome kunye nezinye izifo ezinxulumene nayo, ezifana nesifo senhliziyo kunye nesifo sikashukela.
Ngaba ukusela ubisi lwesoya kuthintela ukukhulelwa?
Abukho ubungqina obubambekayo obubonisa ukuba ukusela ubisi lwesoya kuthintela ukukhulelwa.
Enyanisweni, akukho bungozi ekuseleni ubisi lwesoya kunye okanye ngaphandle kokukhulelwa.
Ubisi lwesoya lunokuba neempawu zehomoni, ezinokuba luncedo kwezinye iimeko.
Ngokwezifundo kubasetyhini abafumana unyango lokuzala, ukutya ukutya okuqulethe i-soy kunokunceda ukuthintela iziphumo ezibi kwinzala.
Ukuxhatshazwa, kucetyiswa ukuba udle ubisi lwe-soy ngexesha lokukhulelwa, njengoko luqulethe inani elaneleyo leprotheni kunye neevithamini ezifunwa yi-fetus.
Olunye uphando lubonisa ukuba i-soy kunye neemveliso zayo ziqulethe i-compound ebizwa ngokuba yi-"genistein," echaphazela isidoda emzimbeni, kodwa kwiidosi eziphezulu kwaye kungekhona kwiidosi ezifunyenwe kubisi lwesoya.
Ngaba ubisi lwesoya luyanyusa i-estrogen?
Kubonakala kukho inkolelo yokuba ubisi lwesoya lunokunyusa i-estrogen emzimbeni.
Nangona kunjalo, akukho zifundo zenzululwazi eziqinisekisa eli bango.
Ngelixa ubisi lwesoya lunekhompawundi eyaziwa ngokuba “yi-isoflavones,” engumthombo wesityalo sehomoni yabasetyhini i-estrogen, abukho ubungqina obuqinileyo besayensi obungqina ifuthe layo ekwandiseni i-estrogen emzimbeni.
Olunye uphando lwabantu lubonisa ukuba ukutya i-soy kunokuba nemiphumo emihle.
Kuye kwaphawulwa ukuba ubisi lwesoya lunokunciphisa umngcipheko wemihlaza ethile luze lwenze ukuba sexesheni kube khaphukhaphu, kodwa ezi ziphumo azithethi ngokuyimfuneko ukwanda kwe-estrogen.
Ziya kuvela nini iziphumo zokusela ubisi lwesoya?
Nangona kukho iindawo ezininzi ezichaza ukuba umphumo wobisi lwesoya uqala phakathi kweeveki ezimbini ukuya kwinyanga, akukho xesha lithile lokuba iziphumo zivele.
Impembelelo yobisi lwesoya emzimbeni inokwahluka ukusuka komnye umntu ukuya komnye, kuxhomekeke kubume bomzimba kunye nenjongo yokusetyenziswa kwayo.
Ukufumana iziphumo ezilungileyo, kufuneka unamathele ekuseleni ezimbini ukuya kwiikomityi ezintathu zobisi lwesoya yonke imihla.
Ngokuqhelekileyo kucetyiswa ukuba uqhubeke usela yonke imini.
Kungathatha iiveki ezimbalwa okanye iinyanga ezimbalwa ukuqaphela nayiphi na imiphumo ebonakalayo.
Kuqhelekile ukusebenzisa ubisi lwesoya ukukhulisa amabele kunye nokuphucula impilo yesifuba.
Nangona kukho ulwazi olubonisa ukuba ubisi lwesoya lunceda ukwandisa ubukhulu besifuba, akukho mpendulo ecacileyo malunga neziphumo.
Abanye abantu basetyhini banamava obomi bokwenyani kunye nokuphuculwa kobukhulu bebele obubonakala kwiintsuku okanye iiveki, ngelixa kwabanye kungathatha ixesha elide.